ΠΕΛΜΑ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2023 🌟 Ανακάλυψε Μοναδικά σχέδια στις καλύτερες τιμές!

Φόρουμ Πολιτών με θέμα «Αναπτυξιακές πρωτοβουλίες της ΕΕ κατά της Κρίσης»

 Μέτσοβο, 15.12.2012

Διοργάνωση: Γραφείο ΕΚ στην Ελλάδα

Σημεία Ομιλίας του Αντιπροέδρου του ΕΚ Καθηγητή Γιώργου Παπαστάμκου

με θέμα

«Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2014-2020

 και αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής»

Τις κεντρικές παραμέτρους των -ιδιαιτέρως κρισίμων για την Ελλάδα- εν εξελίξει διαπραγματεύσεων για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2014-2020 και για την μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής ανέπτυξε στην ομιλία του ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Καθηγητής κ. Γιώργος Παπαστάμκος, μέλος των αρμοδίων κοινοβουλευτικών Επιτροπών Προϋπολογισμού και Γεωργίας.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τάσσεται σθεναρώς υπέρ ενός Αναπτυξιακού Πολυετούς Δημοσιονομικού πλαισίου για "περισσότερη Ευρώπη". Κρίνει, μάλιστα, ότι η πρόταση της Κομισιόν για το ΠΔΠ 2014-2020 (1,033 δισ. ευρώ- 1,08% του ΑΕΠ της ΕΕ), η οποία συνίσταται σε ‘πάγωμα’ των πόρων στο επίπεδο αυτών για το 2013, περιορίζει ήδη την ικανότητα δράσης της ΕΕ μέσω αποτελεσματικών ευρωπαϊκών πολιτικών για την αντιμετώπιση των κρισίμων οικονομικοκοινωνικών προκλήσεων.

Στον αντίποδα, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, υπό το βάρος των πιέσεων των «αμιγώς συνεισφερόντων» στον Ενωσιακό προϋπολογισμό, πρότεινε περικοπές, που ανέρχονται σε 75 δισ. ευρώ, με δραματικές μειώσεις για την Κοινή Αγροτική Πολιτική και την Πολιτική Συνοχής, δύο κατ' εξοχήν αναπτυξιακές πολιτικές. Σε αναθεωρημένη πρόταση, που υπέβαλε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (22-23/11), το συνολικό ύψος των περικοπών παρέμεινε αμετάβλητο, ενώ μετριάσθηκαν οι επιμέρους μειώσεις στις δύο πολιτικές κατά 8 δισ. και 10 δισ. αντιστοίχως (με ισόποσες εξοικονομήσεις σε άλλους τομείς). 

Ο μακρο-προϋπολογισμός της ΕΕ πρέπει να αποτελέσει μέρος της λύσης για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο σημειωτέον  μπορεί να ασκήσει ‘βέτο’ στην απόφαση του Συμβουλίου, απορρίπτει κατηγορηματικά τις ως άνω περικοπές στο ΠΔΠ. Δεν θα επιτρέψει στην κοντόφθαλμη τακτική βραχυπρόθεσμων εξοικονομήσεων που ακολουθούν ορισμένα κράτη μέλη να υπονομεύσει μακροπροθέσμως  τη διασφάλιση μιας βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης.

Το ΕΚ αντιτάσσεται, ακόμη, στην επιβολή μακρο-οικονομικής «αιρεσιμότητας» ως προς τη διάθεση των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων, του Ταμείου Συνοχής και του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης, η οποία θα οδηγούσε έως και την πλήρη αναστολή των πληρωμών.

Εξάλλου, την αποφασιστικώς διεκδικητική στάση που είναι διατεθειμένο να επιδείξει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προκειμένου  να προασπίσει τα συμφέροντα των ευρωπαίων πολιτών, προαναγγέλλει η αποτελεσματικά σκληρή στάση που επέδειξε κατά τις διαπραγματεύσεις επί του Διορθωτικού Προϋπολογισμού για το 2012 (προκειμένου να καλυφθεί έλλειμμα ύψους 9 δισ. ευρώ) και επί του σχεδίου Προϋπολογισμού για το 2013, που εγκρίθηκαν από την Ολομέλεια του Σώματος στις 12.12.2012.  

Η συμφωνία επί του τροποποιητικού Προϋπολογισμού για το 2012 είχε τεθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ προκειμένου να εκκινήσει διαπραγματεύσεις για τον Προϋπολογισμό του 2013. Το ΕΚ επέτυχε ήδη την υιοθέτηση τροποποίησης του Προϋπολογισμού για το 2012 κατά 6,1 δισ. ευρώ, και διασφάλισε επίσημη δέσμευση της Κομισιόν και του Συμβουλίου ως προς την καταβολή των υπολειπομένων 2,9 δισ. ευρώ. Η εμπειρία του ‘ελλειμματικού’ προϋπολογισμού για το 2012 καθιστά, σύμφωνα με το ΕΚ, επιτακτικότερη την ανάγκη άμβλυνσης της εξάρτησης του Ενωσιακού προϋπολογισμού από τους εθνικούς προϋπολογισμούς (σύστημα ιδίων πόρων της ΕΕ), κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο.

Ειδικότερα, ως προς την χρηματοδότηση της ΚΑΠ 2014-2020, οι αρχικώς προτεινόμενες από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου περικοπές ύψους 25 δισ. ευρώ είναι απορριπτέες, ακόμη, όμως, και η βελτιωμένη πρότασή του, (περικοπές 17 δισ. ευρώ), απέχει κατά πολύ από τους απαραίτητους πόρους για την χρηματοδοτική πλαισίωση μιας φιλόδοξης ΚΑΠ, ανταποκρινομένης στις σύγχρονες προκλήσεις.

Ο πολυλειτουργικός ευρωπαϊκός γεωργικός τομέας προμηθεύει δημόσια αγαθά μείζονος σημασίας στις κοινωνίες μας, ο εφοδιασμός των οποίων δεν μπορεί να εξασφαλισθεί μέσω της αγοράς. Απαιτείται μια ευρωπαϊκή δημόσια πολιτική, ισχυρώς χρηματοδοτούμενη. Πέραν της διασφάλισης επισιτιστικής επάρκειας, ασφάλειας και ποιότητας των τροφίμων σε προσιτές τιμές για τους πολίτες της ΕΕ, μια ισχυρή ΚΑΠ είναι επίσης θεμελιώδης για την κοινωνική και εδαφική συνοχή, τη διαφύλαξη της περιβαλλοντικής αειφορίας και της οικονομικής ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών της ΕΕ.

Η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ συνιστά μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για τη χώρα μας, ώστε να διαμορφώσει μια μακρόπνοη εθνική στρατηγική στον πρωτογενή τομέα, ο οποίος μπορεί να δράσει καταλυτικά ως μοχλός ανάπτυξης.

Ειδικότερα, θα πρέπει να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά οι δυνατότητες, μεταξύ άλλων, για: την καλύτερη στόχευση και αποτελεσματικότητα της στήριξης (ως προς τους 'ενεργούς' γεωργούς, τους νέους γεωργούς, την αειφόρο γεωργία, στρατηγικούς γεωργικούς τομείς, τη γεωργική δραστηριότητα στις μειονεκτικές περιοχές), την ενίσχυση των οργανώσεων παραγωγών, καθώς και της διαπραγματευτικής θέσης των παραγωγών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, την κατάρτιση των γεωργών, την ενίσχυση των ευρωπαϊκών συστημάτων ποιότητας γεωργικών προϊόντων, τη στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας και τη διασύνδεσή τους με την πρακτική εφαρμογή στον γεωργικό τομέα ("Ευρωπαϊκή Σύμπραξη Καινοτομίας"), τη χρήση αποτελεσματικών εργαλείων ρύθμισης της αγοράς και διαχείρισης των κινδύνων, ασφάλισης της παραγωγής και σταθεροποίησης του γεωργικού εισοδήματος.

Το ΕΚ συμμετέχει για πρώτη φορά ως ισότιμος συν-νομοθέτης στην διαδικασία αναθεώρησης της ΚΑΠ. Γνώμονας των παρεμβάσεών μου είναι πρωτίστως η απλοποίηση της ΚΑΠ προς όφελος των γεωργών, καθώς και η διασφάλιση όρων οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας του γεωργικού τομέα. Από κοινού με συναδέλφους της Επιτροπής Γεωργίας από τον Ευρωπαϊκό Νότο, επιδιώκουμε τη διαμόρφωση ενός ευρωπαϊκού πλαισίου που θα ανταποκρίνεται στις ιδιαιτερότητες της μεσογειακής γεωργίας. Ενδεικτικώς αναφέρω μια κεντρική επιδίωξή μας στο πλαίσιο του κανονισμού περί αμέσων για την ένταξη των μονίμων βοσκοτόπων στις «επιλέξιμες γεωργικές εκτάσεις». Συναφώς, στοχεύουμε, μεταξύ άλλων, στην προσαρμογή των απαιτήσεων για το λεγόμενο ‘πρασίνισμα’ στις ιδιαιτερότητες της γεωργικής μας παραγωγής λ.χ. ως προς τις μόνιμες καλλιέργειες (ελαιώνες, οπωρώνες, αμπελώνες) και ως προς τους ορυζώνες.

Η υπό διαμόρφωση νέα ΚΑΠ αφήνει ουσιώδη διακριτική ευχέρεια στα κράτη μέλη να προσδιορίσουν κρίσιμες πτυχές της εφαρμογής του νέου κανονιστικού πλαισίου. Κρίνω εν προκειμένω καίριας σημασίας την μετάβαση από το ιστορικό στο περιφερειακό μοντέλο, τον προσδιορισμό των περιφερειών της χώρας (για την κατανομή των πόρων του εθνικού φακέλου) με γνώμονα έναν στρατηγικό σχεδιασμό, επί τη βάσει αγρονομικών κριτηρίων, μακριά από τη λογική της 'διαχείρισης των επιδοτήσεων'. Καθοριστικό ρόλο θα έχει και η επιλογή των κριτηρίων εκ μέρους της Ελλάδος για τον ορισμό του 'ενεργού γεωργού'. Απαιτείται, ακόμη, από τις ελληνικές αρχές η απαιτούμενη προετοιμασία ως προς τη νέα προσέγγιση σχετικά με τον πυλώνα της Ανάπτυξης της Υπαίθρου σχετικώς με τον εκ των προτέρων καθορισμό μετρήσιμων στόχων και δεικτών αποτελεσματικότητας στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης και την υπαγωγή υπό Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο όλων των διαρθρωτικών Ταμείων της ΕΕ.

Η αποτελεσματική αξιοποίηση του ευρωπαϊκού ρυθμιστικού και χρηματοδοτικού πλαισίου επαφίεται στις ελληνικές αρχές και στις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των γεωργών. Σε επίπεδο ΕΕ, επεκτείνουμε π.χ. τη δυνατότητα αναγνώρισης Οργανώσεων Παραγωγών, ενώσεων Οργανώσεων Παραγωγών και Διεπαγγελματικών Οργανώσεων σε όλους πλέον τους τομείς της ενιαίας ΚΟΑ. Επιδιώκουμε, επίσης, την ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης των παραγωγών έναντι των λοιπών κρίκων της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων μέσω της νομοθετικής ρύθμισης των συμβατικών σχέσεων, της οριζόντιας και κάθετης συνεργασίας μεταξύ φορέων της αλυσίδας εφοδιασμού, των βραχειών αλυσίδων εφοδιασμού και των τοπικών αγορών.

Σε εθνικό επίπεδο, αντιστοίχως επείγουσα είναι η ενίσχυση του υγιούς συνεργατισμού, ως μονόδρομος έναντι του αυξανόμενου συγκεντρωτισμού τόσο στον τομέα των γεωργικών εισροών (σπόροι, προϊόντα φυτοπροστασίας κ.ά.), όσο και στην εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων. Μόνον ο συνεργατισμός θα επιτρέψει τη μείωση του κόστους παραγωγής και την αύξηση του εισοδήματος μέσω της συγκέντρωσης της προσφοράς, της κοινής εμπορίας και, ει δυνατόν, της καθετοποιημένης παραγωγής. Άμεση είναι και η ανάγκη αντιμετώπισης της αδιαφανούς λειτουργίας της εφοδιαστικής αλυσίδας  (ψαλίδα από το χωράφι στο ράφι- αναλογία 1 προς 5 μεταξύ τιμών παραγωγού και τιμών καταναλωτή) και της πλημμελούς λειτουργίας των ελεγκτικών μηχανισμών της αγοράς. Υπογραμμίζω σχετικώς ότι στο Βέλγιο 2.000 παραγωγοί, αξιοποιώντας πλήρως την στήριξη της ΚΑΠ στις Οργανώσεις Παραγωγών λειτουργούν το μεγαλύτερο συνεταιριστικό δημοπρατήριο (κυρίως λαχανικών, και μικρών ποσοτήτων φρούτων και ανθέων) στην Ευρώπη.

Εντελώς αδικαιολόγητο είναι για τη χώρα μας το αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο γεωργικών προϊόντων, το οποίο ευτυχώς εμφανίζει προσφάτως μειωτική τάση. Προφανώς, θα πρέπει εν πρώτοις να αποκατασταθεί η επάρκεια σε προϊόντα που παράγονται και μπορούν να παραχθούν στην Ελλάδα, να ανακτηθεί δηλαδή η εγχώρια αγορά (προϋποθέτει και την αποτελεσματική αποτροπή των "ελληνοποιήσεων") και εν συνεχεία να ‘κατακτηθούν’ οι τρίτες αγορές.

Ιδιαίτερης σημασίας, ιδίως για την περιοχή σας, είναι η ενίσχυση της κτηνοτροφίας, με ορθή διαχείριση των βοσκοτόπων και των λιβαδικών εκτάσεων, αύξηση των εγχωρίως παραγομένων ζωοτροφών και προστασία των παραδοσιακών αγροδασικών συστημάτων.

Ο πρωτογενής τομέας μπορεί να αποτελέσει καταλυτικό μοχλό εξόδου της Ελλάδος από την κρίση. Θα πρέπει να αξιοποιηθούν πλήρως τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της ελληνικής γεωργίας με ιδιαίτερη έμφαση στα παραδοσιακά προϊόντα, τα οποία είναι συνδεδεμένα με την πολιτιστική μας κληρονομιά, στη βιολογική γεωργία, στα υπαγόμενα σε συστήματα ποιότητος και πιστοποιημένα προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Χρειάζεται μια επιθετική προβολή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των ελληνικών αγροδιατροφικών προϊόντων και της ελληνικής/μεσογειακής διατροφής.

Εξάλλου, η βιώσιμη και μακρόπνοη ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα θα επιφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη για την ανάπτυξη της υπαίθρου και της ελληνικής οικονομίας εν γένει μέσω της τροφοδότησης του  αγροδιατροφικού, του αγροτουριστικού και του αγροπεριβαλλοντικού τομέα. Τέλος, απαραίτητη είναι η ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ ποιοτικής αγροδιατροφικής παραγωγής, αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης και ανάδειξης του τοπικού φυσικού και πολιτιστικού τοπίου