ΠΕΛΜΑ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2023 🌟 Ανακάλυψε Μοναδικά σχέδια στις καλύτερες τιμές!

του Νικολάου Παπανικολόπουλου

Η Ελλάδα, ως γεωγραφικός χώρος αλλά και ως ιδέα, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη θάλασσα. Είναι εύλογο λοιπόν, θέματα όπως η Αιγιαλίτιδα Ζώνη, η συνεκμετάλλευση του Αιγαίου, η υφαλοκρηπίδα, η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη ( ΑΟΖ ) κ.α. παρεμφερή, για τα οποία πολύς λόγος γίνεται στις μέρες μας, να ενδιαφέρουν πολύ κόσμο.
Για να γίνουν τα θέματα αυτά καλύτερα κατανοητά, απαιτούνται στοιχειώδεις γνώσεις του «Δικαίου της Θάλασσας».

Ο Ο.Η.Ε. με δυο Συνδιασκέψεις, το 1958 και 1960 στη Γενεύη, αποτύπωσε ορισμένα θέματα...
του «Δικαίου της Θάλασσας» σε τέσσερις Συμβάσεις, σε παρένθεση το έτος που τέθηκε σε ισχύ: ..»

• Σύμβαση για την Αιγιαλίτιδα Ζώνη και τη Συνορεύουσα Ζώνη (1964)
• Σύμβαση για τις Ανοιχτές Θάλασσες (1962)
• Σύμβαση για την Αλιεία και τη Διατήρηση των Ζωντανών Οργανισμών στην Ανοιχτή Θάλασσα (1966)
• Σύμβαση για την Ηπειρωτική Υφαλοκρηπίδα (1964)

Η Ελλάδα, από αυτές, είχε επικυρώσει -με το Ν.Δ 1182 του 1972- μόνο μία, τη Σύμβαση για την Ηπειρωτική Υφαλοκρηπίδα.

Τα εκκρεμή θέματα που άφησαν οι δυο πρώτες Συνδιασκέψεις, τα έκλεισε η Τρίτη Συνδιάσκεψη, που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Ο.Η.Ε. στο Montego Bay της Jamaica, 6-10 Δεκέμβριου 1982. Εκεί παρουσιάστηκε η «Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας» σε ένα κείμενο.
Αυτό το κωδικοποιημένο και ενιαίο πλέον «Δίκαιο της Θάλασσας» με 320 άρθρα έγινε τότε αποδεκτό από 117 κράτη (σήμερα από 158, από τα 192 του Ο.Η.Ε.) και τέθηκε σε ισχύ από 16 Νοεμβρίου 1994.
Η Ελλάδα το επικύρωσε με το Νόμο 2321, τον Ιούνιο του 1995 και άρχισε να ισχύει από 21 Αυγούστου 1995.
Στα λίγα κράτη που δεν το έχουν επικυρώσει περιλαμβάνονται η Αμερική, η Τουρκία, η Β. Κορέα, το Ιράν, η Συρία κ.α.

Το Δίκαιο της Θάλασσας ή Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, διαιρείται σε δυο μέρη
α) σε περίοδο πολέμου και β) σε περίοδο ειρήνης. Ασχολείται με πολλά θέματα, όπως τις συγκρούσεις πλοίων, τα δικαιώματα των κρατών χωρίς θάλασσα, την πειρατεία, τη ρύπανση, τον καθορισμό θαλασσίων ζωνών, τα θεσμικά όργανα επίλυσης των διαφορών που προκύπτουν κ.α.

Στο κείμενο αυτό, θα γίνει αναφορά μόνο στις θαλάσσιες ζώνες οι οποίες έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το Αιγαίο και την Ελλάδα.

Είναι η θαλάσσια περιοχή που περιβάλει το έδαφος ενός κράτους και των νησιών του. Το πλάτος της δεν μπορεί να ξεπερνά τα 12 ναυτικά μίλια (1 ν.μ. = 1852 μέτρα). Στην έννοια του νησιού για τα χωρικά ύδατα και την συνορεύουσα ζώνη περιλαμβάνονται και οι νησίδες, βραχονησίδες και βράχο .
Η Ελλάδα από το 1936 με το Νόμο 230 έχει ορίσει αυτή τη ζώνη στα 6 ν.μ.
Το 1973, με την κύρωση του Κώδικα Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου (άρθρο 136 του Ν.Δ. 187/73) απέκτησε το δικαίωμα της επέκτασης, μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου και έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, αλλά δεν το έπραξε.
Το 1995, με την επικύρωση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών απέκτησε και από αυτή το δικαίωμα της επέκτασης στα 12 ν.μ., αλλά και πάλι δεν το έπραξε.
Στη ζώνη αυτή, το κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία η οποία εκτείνεται και στον πάνω από αυτή, εναέριο χώρο όσο και στο βυθό και το υπέδαφός του.

Στο ΑΙΓΑΙΟ, Ελλάδα και Τουρκία διατηρούν τα 6 ν.μ. Στις μικρές αποστάσεις ισχύει η αρχή της «μέσης γραμμής». Η Τουρκία στον Εύξεινο Πόντο και νότια, στη Μεσόγειο, τα έχει ορίσει στα 12 ν.μ. Στα 6 ν.μ. αποκλειστικά, σε όλο τον κόσμο, παραμένουν μόνο τρία κράτη (Ελλάδα, Ισραήλ και Δομινικανή Δημοκρατία).
Με το σημερινό -εκατέρωθεν- καθεστώς των έξι (6) μιλίων, η Ελλάδα ασκεί κυριαρχία στο 35% των υδάτων του Αιγαίου, η Τουρκία στο 8,8% και το 56% είναι διεθνή. Με καθεστώς δώδεκα (12) μιλίων, η Ελλάδα θα ασκεί κυριαρχία στο 64% του Αιγαίου, η Τουρκία στο10%, και το 26% θα είναι διεθνή ύδατα.

Είναι η θαλάσσια περιοχή πέρα από την αιγιαλίτιδα ζώνη. Το πλάτος της δεν μπορεί να ξεπερνά τα 24 ναυτικά μίλια 24 ν.μ.
Στη ζώνη αυτή το κράτος δεν ασκεί πλήρη κυριαρχία αλλά τον αναγκαίο έλεγχο για την αποτροπή συγκεκριμένων παραβάσεων που αφορούν την εθνική του νομοθεσία σε υγειονομικά, τελωνειακά, μεταναστευτικά και δημοσιονομικά θέματα.
Η συνορεύουσα ζώνη καθιερώθηκε για πρώτη φορά το 1958 και περιλαμβάνεται χωρίς αλλαγές και στο ισχύον Δίκαιο της Θάλασσας.

για να διακρίνεται και μην απορροφάται από την αιγιαλίτιδα ζώνη.

Είναι ο θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφός του, που εκτείνεται πέραν των χορικών υδάτων μέχρι (δυνητικά), την απόσταση των 200 ναυτικών μιλίων.
Στην υφαλοκρηπίδα το κράτος δεν ασκεί πλήρη κυριαρχία αλλά κυριαρχικά δικαιώματα για την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων.
Η πρώτη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την υφαλοκρηπίδα ήταν η Σύμβαση για την «Ηπειρωτική Υφαλοκρηπίδα» η οποία υπογράφτηκε το 1958, τέθηκε σε ισχύ το 1964 και η Ελλάδα την επικύρωσε το 1972 με το Ν.Δ 1182/1972.

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, συμπεριλαμβάνει και τα θέματα για την υφαλοκρηπίδα, υιοθετώντας όμως τη νομική της έννοια και όχι τη γεωλογική. Η έννοιά της εξασθενεί καθόσον υπερκαλύπτεται από αυτή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) για την οποία υπάρχει εκτενής αναφορά (20 άρθρα).
Τα δικαιώματα ενός κράτους στην υφαλοκρηπίδα του υπάρχουν με βάση αυτό καθεαυτό το γεγονός (ipso facto) και εξ αρχής (ab initio).
Υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ είναι ξεκάθαρο ότι δεν έχουν μόνο οι βράχοι. Τα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ μόνο εφόσον μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή.

Α.Ο.Ζ. είναι ο θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφός του που εκτείνεται πέραν των χορικών υδάτων μέχρι (δυνητικά), την απόσταση των 200 ναυτικών μιλίων (όπως η υφαλοκρηπίδα) αλλά έχει ορισμένες ιδιαιτερότητες σε σχέση με την υφαλοκρηπίδα.
Ο όρος αυτός καθιερώθηκε για πρώτη φορά στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το «Δίκαιο της Θάλασσας» του 1982.
Προγενέστερα υπήρχε μόνο ο όρος «Ζώνη αλιείας» στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1958 για «την Αλιεία και τη Διατήρηση των Ζωντανών Οργανισμών στην Ανοιχτή Θάλασσα».
Στην Α.Ο.Ζ το κράτος δεν ασκεί πλήρη κυριαρχία αλλά κυριαρχικά δικαιώματα.
Το καθεστώς της ΑΟΖ καλύπτει όλους του φυσικούς πόρους, ζωντανούς και μη, ενώ της υφαλοκρηπίδας καλύπτει μόνο τους µη ζωντανούς πόρους.
Τα δικαιώματα ενός κράτους στην ΑΟΖ δημιουργούνται μόνο κατόπιν διακήρυξης των κυριαρχικών του δικαιωμάτων.
Το καθεστώς της ΑΟΖ επιτρέπει ρητά, κατασκευή τεχνητών νησιών, εξεδρών κλπ στην επιφάνεια της ενώ στην υφαλοκρηπίδα δεν υπάρχει ανάλογη ρητή αναφορά.

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Νικόλαος
Υποναύαρχος Λ.Σ. (ε.α.)