ΠΕΛΜΑ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2023 🌟 Ανακάλυψε Μοναδικά σχέδια στις καλύτερες τιμές!

Αρθρο του Δρ. Χαράλαμπου Γκούβα

Δείτε περισσότερες ιστορικές φωτογραφίες της πόλης εδώ

Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής της Πρέβεζας, οι οικονομικά ευκατάστατοι κάτοικοι της πόλης διέμεναν εντός του μικρού τότε πολεοδομικού ιστού, δηλαδή, είτε στό λεγόμενο ιστορικό κέντρο, όπου ανεγέρθηκαν πολλά κτίρια κατά την Ενετοκρατία, είτε στην παραλιακή ζώνη της οδού Σπηλιάδου και οδού Ελευθερίου Βενιζέλου, εντός των τειχών του Φρουρίου του Αγίου Ανδρέα. Το παραλιακό τείχος - τμήμα του Φρουρίου Αγίου Ανδρέα έχει γκεμισθεί ήδη μεταξύ των ετών 1912 και 1930. Αυτό αποδεικνύεται από δύο διαδοχικές φωτογραφίες, μία του 1912 (ΓΕΣ) και μία του 1930 (Carte Postale). Ορισμένα από αυτά τα παραλιακά κτίρια εμπεριείχαν δείγματα νεοκλασικού ρυθμού και ευτυχώς κάποια από αυτά διασώζονται μέχρι σήμερα. Διασώζονται μέχρι σήμερα οι Οικίες Βαλλιανάτου (τ. φαμακείο Ιοκάστης Γάκη), το αρχοντικό Τσακαλώτου, οι Οικίες Ζιάκα Α και Ζιάκα Β. Ένα από τα αρχοντικά που γκρεμίστηκαν και χάθηκαν για πάντα  είναι το αρχοντικό Πάλιου, παραλιακό διώροφο κεραμοσκεπές κτίριο με κήπο, που κτίστηκε το έτος 1880-1885 μΧ από οικογένεια εύπορων εμπόρων τυροκομικών ειδών και βρισκόταν στην σημερινή οδό Σπηλιάδου 10. Στον κήπο του ανατολικά είχε ένα μεγάλο  πλάτανο. Το αρχοντικό αυτό απεικονίζεται ευκρινώς σε όλες τις φωτογραφίες από το έτος 1912, 1930, 1935 και 1970 (συλλογή Νίκος Καράμπελας) και είναι φορέας σημαντικών ιστορικών στοιχείων.

Ο Οθωμανός διοικητής της Πρέβεζας Σουκρή Πασσάς,  και μετά το έτος 1897 ο νέος Μουτέ Σαρίφης, το χρησιμοποίησε ως κατοικία το τέλος του 19^ου αιώνα και στις αρχές του 20^ου (Ιωάννης Βούρβαχης, 1998). Μετά την απελευθέρωση του 1912 στεγάσθηκε σε αυτό η τότε Νομαρχία Πρέβεζας όπου το έτος 1928 εργάσθηκε εδώ για 33 μέρες ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης, στο Τμήμα Εποικισμού Προσφύγων Μ.Ασίας (Λάζαρος Συνέσιος, 2009). Επί Γερμανικής κατοχής, το κτίριο συνέχισε να στεγάζει τη Νομαρχία αλλά και τη Γερμανική Διοίκηση (Commandatur). Στις 6 Αυγούστου 1943 τέσσερις θαρραλέοι κουστουμαρισμένοι αντάρτες του ΕΛΑΣ (Σπύρος Βρυώνης, Παναγιώτης Τσιτσές, Τάκης Παπαδημητρίου, Ελευθέριος Κωστούλας) ξεγέλασαν τον Γερμανό φρουρό και εισήλθαν στο γραφείο του τότε νομάρχη Ασπρογέρακα με τα πιστόλια στα χέρια, καταφέρνοντας να ακυρώσουν τη δημιουργία Γερμανικής λίστας πολιτικής επιστράτευσης Πρέβεζάνων. Ετσι 250 Πρεβεζάνοι γλύτωσαν από τα στρατόπεδα του Νταχάου και του Αουσβιτς (Χριστόφορος Ράπτης, 1991, σελίδα 40). Μετά την απελευθέρωση στό ίδιο κτίριο στεγάσθηκαν οι υπηρεσίες του ΙΚΑ Πρέβεζας και στη συνέχεια διέμειναν κάποιες οικογένειες ιδιωτών, ώσπου ερήμωσε και παρά το ότι είχε κριθεί διατηρητέο, γκρεμίστηκε περί το έτος 1980 σε … δόσεις, πάντα ημέρα Κυριακή, από μπουλντόζα με χειριστή τον Ζαχαρία Μ. (Βασ. Σμπόνια, 2009). Στη θέση του αρχοντικού Πάλιου, ανηγέρθησαν τα έτη 1992-1994 δύο συνεχόμενες αλλά ανεξάρτητες πολυκατοικίες, η βόρεια Α και η νότια Β. Τα ισόγεια, στεγάζουν σήμερα καταστήματα εστιάσεως και αναψυχής (τέως πιτσαρία La Fontana, γλυκά Nousias, Cαfe Σπιτικό, Bar DoReMi), ενώ οι πάνω όροφοι στεγάζουν γραφεία ιατρών και δικηγόρου, ένθα και το ιατρείο του γράφοντος. Με βάση τα ανωτέρω αποφασίσθηκε η ανάρτηση ιστορικής πινακίδας στον βόρειο τείχο του σημερινού κτιρίου, για να θυμόμαστε την ιστορία της πόλης μας.

Βιβλιογραφία: Κάδμιος: «Πολεμικαί Επιχειρήσεις παρά την Πρέβεζαν», εκδόσεις Σαλίβερου, Αθήναι, 1900, σελίδα 48. Βαγγέλης Αυδίκος: «Πρέβεζα 1945-1990», έκδοση 1991. Νίκος Καράμπελας: λεύκωμα «Πρέβεζα», έκδοση 1991. Χριστόφορος Ράπτης: «Τα δύσκολα Χρόνια 1940-1949», Πρέβεζα 1990. Ιωάννης Βούρβαχης: «Συνέντευξη στον Χ.Γκούβα», 1998. Λάζαρος Συνέσιος: «Ιστορικές σημειώσεις», 2009. Βασιλική Σμπόνια: «Συνέντευξη στον Χ.Γκούβα», 2009. Χαρά Λαμπροπούλου: «Σύσταση οριζοντίου ιδιοκτησίας Σπηλιάδου 10, Πρέβεζα», Πρέβεζα 1992. Χαράλαμπος Γκούβας: «Ιστορία του Νομού Πρέβεζας», έκδοση 2009.